Πέρα από τη χρήση του πετρελαίου για την παραγωγή καινούργιου πλαστικού, τα μικροπλαστικά που προκύπτουν από την μερική διάλυση των πλαστικών και περνούν στα νερά ανιχνεύονται πλέον και στα λαχανικά και τα φρούτα!
Της Μαρίας Σπυράκη*
Η πανδημία μας έκλεισε στο σπίτι και μας άλλαξε συνήθειες που μας πήρε καιρό να τις υποστηρίξουμε. Αφού ενημερωθήκαμε διεξοδικά για τη φάλαινα, το δελφίνι αλλά και το ζαρκάδι που βρέθηκαν νεκρά με την κοιλιά τους γεμάτη πλαστικά, πολλοί από εμάς έβλεπαν πλέον με απαξίωση την πλαστική σακούλα, φρόντισαν να έχουν κάβα μερικές υφασμάτινες για το σούπερ μάρκετ και τα ψώνια, απέσυραν το καλαμάκι από τον κρύο καφέ και ψάχτηκαν να βρουν ανακυκλωσιμες μπατονέτες.
Από το 2018 που η Ευρωπαική Ένωση ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει μια σειρά από πλαστικά μιας χρήσης με τα ποτήρια και τα καλαμάκια να καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις του καταλόγου, εξελίχθηκαν παράλληλα εκατοντάδες εκστρατείες ενημέρωσης και δράσης για τον καθαρισμό ακτών και θαλασσών από πλαστικά που έπιασαν τόπο. Οι πολίτες συμμετείχαν, ευαισθητοποιήθηκαν και οι κυβερνήσεις βρίσκουν πλέον πρόσφορο έδαφος να εφαρμόσουν την κοινοτική οδηγία από το 2021.
Και μετά ήρθε ο COVID-19. Τα πακέτα έδιναν και έπαιρναν και οι συσκευασίες από πλαστικό εξασφάλιζαν ότι ο ιός δεν θα έρθει μαζί με την παραγγελία. Η παραγωγή της μάσκας, που περιέχει πλαστικό, την περασμένη χρονιά είχε κύκλο εργασιών 708 εκ ευρώ και φέτος υπολογίζεται να φθάσει τα 147 δις ευρώ σύμφωνα με το Grand View Research.
Από τα σούπερ μάρκετ μέχρι τα αεροπλάνα τα διάφανα πλαστικά διαχωριστικά και οι ειδικές μάσκες είναι απαραίτητες. Με όλα αυτά τα δεδομένα δεν είναι λίγοι πλέον οι αναλυτές που εκτιμούν ότι τα ακόμη και τα πλαστικά μιας χρήσης επιστρέφουν για να μείνουν.
Ωστόσο η επιστημονική έρευνα δεν αφήνει κανένα περιθώριο για τέτοιο πισωγύρισμα. Πέρα από τη χρήση του πετρελαίου για την παραγωγή καινούργιου πλαστικού, τα μικροπλαστικά που προκύπτουν από την μερική διάλυση των πλαστικών και περνούν στα νερά ανιχνεύονται πλέον και στα λαχανικά και τα φρούτα!
Απορρόφηση στα φρούτα
Η Environmental Research ανακοίνωσε ήδη ότι μικροπλαστικά ανιχνεύονται σε διάφορες φυτικές τροφές με τα μήλα και τα καρότα να κρατάνε τα… σκήπτρα στα φρούτα και τα λαχανικά αντίστοιχα. Συμπληρωματικά η Nature Sustainability διαπίστωσε πως τα μικροπλαστικά απορροφώνται από τα σιτηρά και ανιχνεύονται σε συγκεκριμένα μέρη τους πάνω από το έδαφος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά και στην επικαιροποίηση της νομοθεσίας για τα μικροπλαστικά αλλά πάνω από κάθε νομοθετική πρωτοβουλία είτε έρχεται από τις Βρυξέλλες είτε εκπονείται στην Αθήνα υπάρχει το ερώτημα του βαθμού εφαρμογής. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύτηκε στις προγραμματικές δηλώσεις για την εμπροσθοβαρή εφαρμογή της οδηγίας για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης και ο Κωστής Χατζηδάκης φρόντισε να επικαιροποιήσει τη δέσμευση με νομοθετική πρωτοβουλία παρά τις νέες τάσεις που δημιούργησε η πανδημία.
Μαζί με την πολιτική βούληση χρειάζεται και η εμπλοκή των πολιτών και η δουλειά που κάνει σε αυτό το πεδίο το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη είναι αξιέπαινη. Όπως εντυπωσιακή είναι και η στροφή της Neste που πρωτοπορεί παγκοσμίως στην αντικατάσταση των πλαστικών μιας χρήσης στις συσκευασίες.
Όμως η αγορά δεν έχει ακολουθήσει με την ίδια ταχύτητα. Χρειάζεται επιπλέον η υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που μέχρι τώρα παράγουν πλαστικά μιας χρήσης , ώστε να ανακατευθύνουν την παραγωγή τους σε βιοδιασπώμενα πλαστικά. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν ανάγκη από καθοδήγηση, κίνητρα και κεφάλαια που μπορούν να δοθούν και μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού 2021-2027 ( ΕΣΠΑ) και μέσω του ταμείου ανάκαμψης μια και όλη η οικονομική πολιτική της ΕΕ οφείλει να υπηρετεί τις κατευθύνσεις του Green Deal.
Η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης μπορεί να γίνει σήμα κατατεθέν για την Ελλάδα, όχι μόνο για τα νησιά της και τον τουρισμό της. Η νέα γενιά των καταναλωτών παντού στον κόσμο αναζητά φιλικά προς το περιβάλλον, βιώσιμα προϊόντα που αντικαθιστούν τα πλαστικά μιας χρήσης. Μπορούμε να καλύψουμε ένα μέρος αυτής της ζήτησης αρκεί να δράσουμε έγκαιρα και με σχέδιο.
*Η Μαρία Σπυράκη είναι ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ,εισηγήτρια του ΕΛΚ στην ITRE για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης και επικεφαλής της καμπάνιας «fish or plastic?».