Γνωμοδότηση ως σκιώδης συντάκτης
της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για όλους τους ανθρώπους και σε όλες τις περιφέρειες, μέσω των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ). Το πρόγραμμα InvestEU, από την άλλη πλευρά, αναμένεται να παράσχει εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη στήριξη των επενδύσεων και την πρόσβαση στη χρηματοδότηση εντός της ΕΕ.
Η παρούσα γνωμοδότηση επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ αυτών των δύο επενδυτικών μέσων, καθώς και στις πτυχές που αφορούν τον ρόλο των περιφερειών στο InvestEU (συμπεριλαμβανομένου του ρόλου των τοπικών και περιφερειακών αρχών και των εταίρων υλοποίησης εκτός από την ΕΤΕπ).
Όσον αφορά το ΠΔΠ 2021-2027, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μείωση των πόρων για όλα τα ΕΔΕΤ κατά 10 % σε σύγκριση με το τρέχον ΠΔΠ. Αν και προβλέπονται πρόσθετα χρηματοδοτικά μέσα για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) μειώνεται σχεδόν κατά το ήμισυ και οι πόροι για τη διασυνοριακή συνεργασία (INTERREG) αντιπροσωπεύουν μόλις το 2,5 % της συνολικής χρηματοδότησης της πολιτικής για τη συνοχή. Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση, την οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέλει να αλλάξει.
Η πολιτική συνοχής είναι η μόνη πολιτική της ΕΕ που παρέχει στα κράτη μέλη και στις περιφέρειες τη δυνατότητα να εφαρμόζουν πραγματικές αναπτυξιακές στρατηγικές για διαφορετικές περιφέρειες και να συμμετέχουν πλήρως στις ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως η εσωτερική αγορά. Αποτελεί το κύριο εργαλείο της ΕΕ για την οικονομική, κοινωνική, εδαφική συνοχή και μια μακρόπνοη επενδυτική πολιτική, που υλοποιείται μέσω των εθνικών και περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων.
Η πρόταση για κανονισμό κοινών διατάξεων, ΚΚΔ (2018/0196 (COD)) – ο βασικός κανονισμός για το ΕΤΠΑ, το ΤΣ, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ+) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ )– προβλέπει ότι οι πόροι της πολιτικής συνοχής από τα ΕΔΕΤ μπορούν να διατεθούν για την InvestEU ή να μεταφερθούν σε άλλα ταμεία ή μέσα. Ένα πέντε τοις εκατό για τα συνολικά κονδύλια από τα Ταμεία στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης (και, σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, ακόμη υψηλότερο ποσοστό) μπορεί να συμβάλει στην InvestEU.
Η εισηγήτρια αντιτίθεται στη στρατηγική αυτή. Κατά τη γνώμη της, κάτι τέτοιο απλώς θα ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αποσύρουν τους πόρους τους από τα έργα πολιτικής συνοχής. Δεδομένου ότι οι προτεινόμενοι κανόνες που διέπουν τα ποσά που μεταφέρονται στην InvestEU είναι απλούστεροι (π.χ. δεν ισχύουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις), τα κράτη μέλη μπορούν να ακολουθήσουν αυτό τον δρόμο και να χάσουν την εικόνα των περιφερειακών αναγκών, οι οποίες καλύπτονται καλύτερα από την παρούσα πολιτική συνοχής.
Ακολουθώντας τη γραμμή των συνεισηγητών σχετικά με τον ΚΚΔ, η οποία τάσσεται κατά της προτεινόμενης συμβολής των Ταμείων βάσει της επιμερισμένης διαχείρισης στην InvestEU (άρθρο 10 του ΚΚΔ), η εισηγήτρια προτείνει τη διαγραφή της λεγόμενης «συνιστώσας για τα κράτη μέλη» της InvestEU. Αναγνωρίζονται μεν οι προσπάθειες για την ενίσχυση των συνεργειών και της συμπληρωματικότητας μεταξύ των ΕΔΕΤ και της InvestEU, αλλά μια απλή μεταφορά μέσων, που οδηγεί σε μείωση των πόρων για τα έργα της πολιτικής συνοχής, δεν είναι η λύση. Ο συλλογισμός αυτός αποτέλεσε επίσης μέρος της θέσης του ΕΚ κατά τη λεγόμενη «συνολική διαδικασία».
Η εισηγήτρια γνωρίζει ότι αυτό θα συνεπαγόταν σημαντική αλλαγή για το προτεινόμενο πρόγραμμα InvestEU. Πιστεύει, ωστόσο, ότι η αδιάκοπη επιτυχία μιας μελλοντικής πολιτικής για τη συνοχή, ως η κύρια επενδυτική πολιτική της Ένωσης και μια από τις πιο απτές εκφράσεις αλληλεγγύης της, συνδέεται με τη διαθέσιμη χρηματοδότηση. Η μείωση αυτής της χρηματοδότησης θα ήταν αντιπαραγωγική και δεν θα βοηθούσε καθόλου τους ανθρώπους σε όλες τις σχετικές περιοχές.