Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η κλιματική αλλαγή τα τελευταία 50 χρόνια κόστισαν δύο εκατ. ανθρώπινες ζωές και υλικές ζημιές αξίας 4,3 τρισ. δολαρίων την περίοδο 1976-2021, κατά την οποία σημειώθηκαν 11.778 μεγάλες καταστροφές. Στη διετία 2020-2021, οι θάνατοι που προκλήθηκαν από ακραία καιρικά φαινόμενα ήταν 22.607 παγκοσμίως, λόγω των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, ειδάλλως υπολογίζεται ότι θα ανέρχοντο σε 50.000. Στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με εισηγήσεις ειδικών, προβλέπεται να εμφανισθούν από πέντε έως οκτώ πλημμυρικά επεισόδια ανά έτος την προσεχή δεκαετία, 2023-2033, με κίνδυνο «καταβύθισης» σημαντικών τμημάτων της ακτογραμμής σε διάφορες περιοχές του αστικού παραλιακού μετώπου ως το Δέλτα Αξιού, ακόμη και της πλατείας Αριστοτέλους[1], ήδη δε κάτοικοι του Δήμου Παύλου Μελά υφίστανται συνεχώς υλικές ζημίες από πλημμύρες που προκαλούν οι έντονες βροχοπτώσεις[2].
Ενόψει τούτων, και σε συνέχεια της υπ’ αριθ. E-002939/5.9.2022 γραπτής ερώτησής μου[3], ερωτάται η Επιτροπή:
- 1)Ποια είναι αυτή τη στιγμή τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια από τα προγράμματα που ανέφερε ο Επίτροπος, απαντώντας στην προηγούμενη ερώτησή μου, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για προληπτικά έργα ή/και αποζημίωση των ζημιών που επέρχονται από φυσικές καταστροφές;
- 2)Σε ποιο ποσοστό έχουν αξιοποιηθεί ειδικά στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη;
- [1] https://www.typosthes.gr/thessaloniki/317742_bythizetai-i-thessaloniki-ypobryhia-i-plateia-aristoteloys-mehri-tin-tsimiski
- [2] https://www.grtimes.gr/ellada/kinitopoiiseis-plimmyropathon-toy-dimoy-payloy-mela-quot-na-vgoyn
- [3] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-9-2022-002939_EL.html
Απάντηση του εκτελεστικού αντιπροέδρου κ. Timmermans εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (22.8.2023)
1. Η ΕΕ στηρίζει έργα πρόληψης ζημιών που προκαλούνται από φυσικές καταστροφές μέσω διαφόρων διαύλων. Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-27[1] διασφαλίζει ότι τουλάχιστον το 25 % του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού αφορά δαπάνες που σχετίζονται με το κλίμα, οι οποίες περιλαμβάνουν ειδικές δράσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) παρέχει χρηματοδότηση για την πολιτική προστασία, το περιβάλλον και το κλίμα. Τα σχέδια του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ)[2] διαθέτουν τουλάχιστον το 37 % (37,5 % για την Ελλάδα) των δαπανών τους σε στόχους για το κλίμα. Το ελληνικό σχέδιο περιλαμβάνει επενδύσεις άνω των 600 εκατ. ευρώ για την αναδάσωση, τη βιοποικιλότητα, τον μετριασμό των πλημμυρών και την αναβάθμιση των δικτύων άρδευσης. Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη»[3] χρηματοδοτεί έρευνα για τη μείωση των κινδύνων καταστροφών (συμπεριλαμβανομένης των καταστροφών σχετικών με το κλίμα). Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ[4] προκηρύσσει ετησίως πρόσκληση για τη χρηματοδότηση έργων πρόληψης και ετοιμότητας. Το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ (ΤΑΕΕ)[5] στηρίζει, μεταξύ άλλων, τα κράτη μέλη στην αντιμετώπιση καταστροφών και στην αποκατάσταση δημόσιων υποδομών.
2. Το πρόγραμμα του ΕΤΠΑ για την Κεντρική Μακεδονία για την περίοδο 2014-20 επένδυσε στην πρόληψη πλημμυρών και άλλων συναφών ζημιών που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων εννέα έργων στη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης. Μέχρι το 2022 οι πληρωμές ανήλθαν σε 21,4 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα για την Κεντρική Μακεδονία για την περίοδο 2021-27, το οποίο υποστηρίζεται μέσω του ΕΤΠΑ και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+), έχει διαθέσει 34,7 εκατ. EUR για έργα προστασίας από πλημμύρες και κατολισθήσεις στην περιοχή. Το πρόγραμμα για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή 2021-27 διαθέτει 132 εκατ. ευρώ για αντιπλημμυρικά έργα σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Το ΤΑΕΕ έχει βοηθήσει την Ελλάδα σε 13 περιπτώσεις μετά από φυσικές καταστροφές, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει στηρίξει την περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας ούτε τη Θεσσαλονίκη.
- [1] https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/eu-budget/long-term-eu-budget/2021-2027_el
- [2] https://commission.europa.eu/business-economy-euro/economic-recovery/recovery-and-resilience-facility_el
- [3] https://research-and-innovation.ec.europa.eu/funding/funding-opportunities/funding-programmes-and-open-calls/horizon-europe_el
- [4] https://civil-protection-humanitarian-aid.ec.europa.eu/funding-evaluations/financing-civil-protection/prevention-and-preparedness-projects-civil-protection_el
- [5] Https://ec.europa.eu/regional_policy/funding/solidarity-fund_en Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2012/2002 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2002, για την ίδρυση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ L 311 της 14.11.2002, σ. 3), όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 661/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαΐου 2014, (ΕΕ L 189 της 27.6.2014, σ. 143) και από τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/461 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαρτίου 2020, (ΕΕ L 99 της 31.3.2020, σ. 9). Το ΤΑΕΕ μπορεί να ενεργοποιηθεί μόνο κατόπιν αιτήματος του πληγέντος κράτους, εντός 12 εβδομάδων από την επέλευση της πρώτης ζημίας, αποδεικνύοντας ότι η συνολική άμεση ζημία υπερβαίνει τα κατώτατα όρια που καθορίζονται στο άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2012/2002. Το ΤΑΕΕ μπορεί να καλύψει μέρος του κόστους των ενεργειών έκτακτης ανάγκης και ανάκαμψης που βαρύνουν τις δημόσιες αρχές. Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, την αποκατάσταση βασικών υποδομών, την παροχή προσωρινής στέγασης στον πληθυσμό, τις δραστηριότητες καθαρισμού και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι ιδιωτικές ζημίες δεν είναι επιλέξιμες.